FRIESCH DAGBLAD   -   17 januari 2019     Door: Diane Romashuk

‘Galerie ZoFier laat een gat achter’

,,Een klap en een groot verlies voor heel Nederland.” Zo omschrijft Friese kunstenaar Klaas Werumeus Buning de sluiting van Galerie ZoFier. Net als veel andere kunstenaars die in de galerie een podium vonden voor hun werk, kwam hij gisteren zijn schilderijen terughalen. ,,ZoFier is dik twaalf jaar de beste galerie van het land geweest voor hedendaagse figuratieve kunst. Vooral gericht op Noord-Nederland, en daarmee had ze alle grote namen op dit vlak eigenlijk wel in huis.”

2018 was nog het jaar waarin Galerie ZoFier uitpakte voor Culturele Hoofdstad en waarin ze van Workum naar een prominente plek in de hoofdstraat van Beetsterzwaag verhuisde. Het was ook het jaar waarin het 12,5 jarige bestaan werd gevierd. Hoe anders begon 2019: vorige week gingen de deuren ineens op slot.

,,Veel kunstenaars brengen kaarten of bloemen mee”, zegt galeriehoudster Alice Brouwer. ,,Ontzettend lief in een vooral erg verdrietige situatie, ook voor hen. Het is allemaal ook zo snel gegaan. Tot heel recent had ik nog hele goede hoop dat we het wel zouden redden.”

Warme zomer

Maar vorige week werd de harde balans opgemaakt. ,,In Workum hadden we eerst veel last van de warme zomer. Er kwamen nauwelijks bezoekers en er werd dus ook nauwelijks verkocht. In Beetsterzwaag hadden we sinds het najaar weer een perfecte centrale plek, op een zondagmiddag zagen we wel tot 250 bezoekers. Daarmee denk je alle ingrediënten te hebben om de galerie op een goede manier door een moeilijke tijd te loodsen. Maar ook nu bleef de verkoop achter. De laatste drie maanden hebben we maar een derde van de omzet gedraaid ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.”

Kunstenaars halen resterende werk op bij gesloten Galerie ZoFier

Brouwer zag zich dus genoodzaakt om de activiteiten van de Stichting ondersteuning kunstenaren ZoFier – de noemer waaronder de galerie in 2006 werd opgericht met als doel om kunstenaars in (Noord-)Nederland te ondersteunen – te beëindigen. Inclusief haar taak als gevolmachtigde van de stichting. ,,Voordat de problemen nog groter werden. We hadden het misschien nog wel een half jaar kunnen volhouden maar de markt is er niet meer naar.”

Eerste tien jaar

De kunstmarkt, die het afgelopen decennium sterk veranderde, is vooral wat ZoFier parten speelde denkt ze namelijk. ,,Met vrijwilligers en de kunstenaars zelf zijn we 12,5 jaar lang heel actief geweest, waarvan de eerste tien jaar in Nieuweschoot. We hebben veel mooie tentoonstellingen gehad, bekende Nederlanders die de exposities openden, openingen waar soms wel 700 mensen naartoe kwamen en goede tijden gekend. Maar er was ook de crisis.”

Nu die voorbij is en de huizenmarkt weer aantrekt, blijft de kunstmarkt achter, ervoer ze. ,,In zijn totaliteit. Van andere galeries hoor je evengoed dat ze het zwaar hebben, en ook op bijvoorbeeld de kunstbeurs Pan Amsterdam zou veel minder zijn verkocht dan voorheen.”

Nu de crisis voorbij is en de huizenmarkt weer aantrekt, blijft de kunstmarkt achter

Want ook de houding van het publiek ten opzichte van kunst is veranderd, zegt ze. ,,De nu wat oudere generatie die graag in kunst investeerde heeft de muren vol hangen of gaat weer wat kleiner wonen. Bezit is minder belangrijk geworden. Jongeren zie je auto’s bijvoorbeeld ook delen.”

Vaker rechtstreeks

Daarbij brengen kunstenaars hun werk vaker zelf aan de man. ,,Via sociale media en eigen websites kunnen mensen tegenwoordig vaak ook rechtstreeks bij hen kopen. Dat kun je kunstenaars niet kwalijk nemen, zij hebben het ook zwaar. Het maakt alleen wel dat een deel van de commissies voor galeries wegvalt en die minder bestaansrecht krijgen.”

Voor haarzelf ziet ze nu een toekomst in de sales of marketing. ,,De hoek waar ik ook uit kwam.” Maar eerst wil ze de tijd nemen om tot rust te komen en zo goed mogelijk af te sluiten. ,,Zelf heb ik eigen geld maar ook leningen van familie en vrienden in de galerie gestoken: je wilt het toch proberen. De precieze balans moeten we nog opmaken maar de baten van de galerie zijn nul en ook onder de kunstenaars zijn er crediteuren. We gaan dus zoeken naar oplossingen. Je hoopt ook dat ze elders weer een plek vinden. Dat podium willen bieden is waar het hier allemaal mee begon, dat was de droom, nu valt er wel een platform weg.”

Luxe tijden

Het beeld dat Brouwer schetst van de veranderde kunstmarkt, herkent Buning. ,,Ik ben vanaf het begin bij ZoFier geweest. De eerste pakweg acht jaar ging het geweldig goed. We komen ook uit luxe tijden. Voor de crisis was het niet ongebruikelijk dat je bij een expositie zeker de helft van je werk verkocht. De figuratieve kunst is nog een tijd heel populair geweest maar het valt toch ook, en daarmee ook ZoFier, in het wat duurdere segment. Misschien is het nu tijd daarin een stapje terug te doen.”

Het verdwijnen van ZoFier, laat een gat achter, meent hij. ,,Een galerie als deze heeft ook de functie van een soort filter: ze selecteert kunst op kwaliteit en wijst het publiek op ‘iets bijzonders’ dat het ook zo presenteert. De ‘sterke’ kunstenaars redden zich wel, maar een grote middengroep heeft nu geen galerie meer.” Zelf heeft hij zijn eigen expositieruimte in Pietersbierum. ,,Daarbij ben ik op een punt in mijn carrière dat ik niet meer zo nodig heel veel hoef te exposeren.” Toch gaat hij ZoFier ook missen. ,,Je kon wel altijd zeggen dat je erbij zat. ZoFier was bekend en stond voor kwaliteit. Nu ben je toch meer op jezelf aangewezen.”

 Schilder Klaas Werumeus Buning haalt zijn werk op uit de gesloten Galerie ZoFier, galeriehoudster Alice brouwer kreeg troostende woorden.  FOTOGRAAF: RENS HOOYENGA

De Stichting ondersteuning kunstenaren ZoFier is in 2006 opgericht met als doel om kunstenaren in (Noord) Nederland te ondersteunen.  Dat hebben we de afgelopen 12,5 jaar met veel enthousiasme gedaan.  Dit heeft geresulteerd in vele mooie tentoonstellingen en openingen.

De kunstmarkt is de afgelopen 10 jaar enorm veranderd, waardoor de positie van galerie ZoFier helaas is verslechterd. De verhuizing naar Beetsterzwaag heeft ondanks de inspanningen van kunstenaars en vrijwilligers niet het beoogde resultaat gehad. Het gebrek aan vooruitzichten op verbetering van de positie van ZoFier, noodzaakt mij om de activiteiten van de Stichting en mijn taak als gevolmachtigde per heden te beëindigen.

Ik dank de trouwe bezoekers van onze galerie, de kunstenaars en de vrijwilligers voor hun vertrouwen in en steun aan galerie ZoFier.

Ik hoop u in de toekomst onder betere omstandigheden nog een keer te mogen ontmoeten.

Met vriendelijke groet,

Alice Brouwer
06 31 01 40 89
zofier2019@outlook.com